BETAM 2022 yılı Üçüncü Çeyrek Büyüme Değerlendirmesi yayımlandı!

Bahçeşehir Üniversitesi BETAM 2022 yılı Üçüncü Çeyrek Büyüme Değerlendirmesi yayımlandı. Yatırım Harcamaları azalıyor.

BETAM 2022 yılı Üçüncü Çeyrek Büyüme Değerlendirmesi Yönetici Özeti

Bahçeşehir Üniversitesi BETAM 2022 yılı Üçüncü Çeyrek Büyüme Değerlendirmesi yayımlandı. Zira TÜİK’e göre Türkiye ekonomisi 2022 yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 3,9 büyüdü. Nitekim bu çeyrekte büyümeye en büyük katkı 10,8 yüzde puan ile özel tüketimden geldi. Bir önceki çeyrek 3,9 yüzde puan olan dış ticaret katkısı bu çeyrekte 0,7 yüzde puan olarak gerçekleşti. Stok değişimi büyümeyi 8,3 yüzde puan düşürdü. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış serilere göre ise Türkiye ekonomisi 9 çeyrek sonra küçüldü. Çeyreklik büyümeye özel tüketim 2,4 yüzde puan pozitif katkı yaparken, dış ticaret 2,5 yüzde puan negatif katkı yaptı. Stok değişimi ve yatırımlar ise çeyreklik büyümeyi sırasıyla 0,8 ve 0,6 yüzde puan aşağı çekti.

Özel Tüketimde artış sürüyor

2022 yılının üçüncü çeyreğinde özel tüketim yıllık yüzde 19,9 artarak büyümeye 10,8 yüzde puan katkı yaptı (Tablo 1). Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış rakamlara baktığımızda ise özel tüketimin yüzde 3,9 artarak çeyrekten çeyreğe büyümeye 2,4 yüzde puan katkı yaptığını görüyoruz (Tablo 2).

Yatırım Harcamaları düştü

Yatırım harcamaları 3. çeyrekte yıllık bazda yüzde 1,3 azalarak büyümeye -0,4 yüzde puan katkı yaptı. Çeyreklik bazda ise bir önceki çeyreği kıyasla yüzde 2,3 azalarak büyümeyi 0,6 yüzde puan baskıladı (Tablo 1 ve Tablo 2).

Stoklar erimeye devam etti

Stok değişimlerinin yıllık büyümeyi baskılamaya devam ettiğini görüyoruz. Zira stok değişimlerinin yıllık büyümeye katkısı eksi 8,3 yüzde puan (Tablo 1), mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış veriye göre ise çeyreklik büyümeye katkısı eksi 0,8 yüzde puan olarak gerçekleşti (Tablo 2). Stok değişiminin yıllık büyümeye katkısı negatif oldu. Bunun sebebi pandemi döneminde biriken stokların, 2021’de olduğu gibi 2022’nin ilk çeyreğinde de erimeye devam etmesidir. Azalan stoklar sebebi ile üretim artışının tüketim artışına kıyasla daha düşük kaldığını söyleyebiliriz.

Artan ithalatla düşük dış ticaret katkısı

2022 yılının üçüncü çeyreğinde yıllık bazda ihracat yüzde 12,6, ithalat ise yüzde 12,2 arttı. İthalattaki artışın hızlanması, bir önceki çeyrek 3,9 yüzde puan olan dış ticaret katkısının bu çeyrek 0,7 yüzde puana düşmesine neden oldu (Tablo 1). Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış rakamlara bakıldığınsa ise ihracatın yüzde 1,1 azaldığını, ithalatın ise yüzde 6 arttığı görülmektedir. Bu durum dış ticaretin çeyrekten çeyreğe büyümeyi 2,5 yüzde puan baskılamasına yol açmıştır (Tablo 2).

Kamu harcamaları azaldı

2022 yılının üçüncü çeyreğinde kamu harcamaları yüzde 8,5 artarak yıllık büyümeye 1,1 yüzde puan katkı yaptı (Tablo 1). Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış rakamlarda ise, kamu tüketimi yüzde 11,7’lik artışla, büyümeye 1,4 yüzde puan katkı yapmıştır (Tablo 2).

Büyümenin geleceği

2022 yılı üçüncü çeyreğinde, ikinci çeyrekte olduğu gibi, büyümeye esas katkı tüketim harcamaları ve ihracattan geldi. Stok değişimi ve yatırımların katkısı ise negatif oldu. Özel tüketim ve ihracat artışlarının gelecek dönemde aynı seyri sürdürmesi pek gerçekçi değil. Zira, pandemi sebebi ile ötelenen tüketim ve yüksek enflasyon beklentileri nedeniyle dayanıklı mal talebinin öne çekilmesi sürecinin sonuna geldiğimizi söyleyebiliriz. Dolar kurunun yatay seyrinin ise önümüzdeki dönemlerde ithalat talebini artırması beklenir. Bir önceki değerlendirme notumuzda değindiğimiz gibi, büyüme seyrini olumsuz etkileyen iki unsur daha var. İlki bir süredir azalan yatırım harcamaları. Diğeri ise eriyen stoklar. Bu iki değişkenin azalışı üretim yapan kesimlerin gelecek dönemlere ait beklentilerinin pek de olumlu olmadığı şeklinde yorumlanabilir.

Şekil 2: Bir önceki çeyreğe ve geçen yılın aynı çeyreğine göre GSYH büyüme oranları

2022 Yılı Üçüncü Çeyrek Yapı İzin İstatistikleri verilerine göre son 3 ayda Yapı Ruhsatı verilen bina sayısı yüzde 8 azaldı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2022 Yılı Üçüncü Çeyrek Yapı İzin İstatistikleri verilerini yayınladı. Buna göre, Temmuz-Eylül 2022 arası Yapı Ruhsatı verilen yapıların bina sayısı yüzde 8 azaldı. Diğer yandan yılın III. 3 ayında yapı ruhsatı verilen daire sayısı yüzde 3,8 ve yüzölçümü yüzde 4,7 oranında azaldı.

İnşaat Mühendisi Mithat GÜNEY, PMP YouTube Kanalı

Dünya genelindeki İnşaat Projeleri, Şantiye Görüntüleri, Gayrimenkul Sektörü ve Profesyonel Proje Yönetimi ile ilgili videoları İnşaat Mühendisi Mithat GÜNEY, PMP YouTube kanalında bulabilirsiniz.

Kaynak; Buyume2022Q3.docx (live.com)

Ozan Bakış ozan.bakis@eas.bau.edu.tr

Uğurcan Acar ugurcan.acar@eas.bau.edu.tr

Düzenleyen; İnş. Müh. Mithat GÜNEY, PMP