Gayrimenkul Piyasalarına Genel Bakış ve 2022 Beklentileri
2021 yılı verileri doğrultusunda gayrimenkul piyasalarına genel bakış ve değerlendirmeleri ile Kürşat Tuncel’in 2022 beklentileri haberimizde yer alıyor.
İşte Kürşat Tuncel’in Gayrimenkul Piyasalarına Genel Bakış ve 2022 Beklentileri!
“Tüm dünya VUCA dönemine uyum sağlamaya çalışıyor”
Covid 19 ‘in gayrimenkul piyasalarına etkisinin olduğunu belirten Kürşat Tuncel, tüm dünyada arz yetersizliğinin olduğuna değindi. Tuncel, “Pandemi etkisi ile tüm dünya VUCA dönemine uyum sağlamaya çalışıyor. Ticarette iş yapış şekilleri radikal şekilde değişiyor ve bu da gayrimenkul piyasalarını fazlasıyla etkiliyor. Başta enerji olmak üzere kritik üretim kalemlerinde global çapta arz yetersizliği ve maliyet enflasyonu gözlemleniyor. Ortaya çıkan arz yönlü daralma her alanda üretimi zorlaştırıyor. İnşaat tarafında da aynı durum gözlemleniyor.” ifadelerine yer verdi.
“Global büyümenin %4,9 civarında olması bekleniyor”
Kürşat Tuncel yorumlarına istatistikler ile devam ederken şunları söyledi:
“2021 yılında tüm dünyada pandemi etkilerinin ortadan kalkmaya başlamasıyla global ortalama büyüme oranında %5.9’luk bir toparlanma izlendi. 2022 yılı için global büyümenin ortalama %4,9 civarında olması bekleniyor. 2021 yılında Türkiye %10,2’lik bir büyüme yakalasa da 2022 için Dünya Bankası ve IMF gibi kurumların büyüme tahminleri %3 gibi düşük bir büyümeyi işaret ediyor.
Dünya’da olduğu gibi Türkiye’de de enflasyon yükselme eğiliminde. 2021 yılında TÜFE %36, ÜFE ise %80 seviyelerinde gerçekleşti. Global maliyet artışları nedeniyle artış eğilimini sürdüren ÜFE, 2022 yılında TÜFE’yi de yukarı çekecek gibi gözüküyor.”
Alışıldık iş yapış şekilleri değişiyor!
Alışılmış iş yapma şekillerinde değişiklerin yaşandığına değinen Tuncel, “2021 yılındaki ekonomik toparlanma istihdama yansımadı. Geniş tanımlı işsizlik oranı %26 seviyesinde ve 2022 yılında da bu seviyelerin korunacağı öngörülüyor.
Yüksek enflasyon ve işsizlik gelir dağılımının bozulmasına sebep oluyor. Toplumun geniş bir bölümünün satın alma gücü azaldığı için talep beklentileri düşüyor. Bu durum alışıldık iş yapış şekillerini yeniden ele almayı gerektiriyor.” dedi.
Kürşat Tuncel ayrıca, “Türkiye’de inşaat sektörünün GSMH içindeki payı %5,5’lara geriledi. 2018 yılında %8 oranındaydı ancak inşaat hala en önemli sektörlerden biri olma özelliğini koruyor.
2020 konut satışları 1,5 milyon adedi aşmış ve bunun 1/3’ü sübvanse edilen konut kredi faizinden kaynaklanan ipotekli alımlar olmuştu. 2021 yılında ise 1,2 milyon kadar konut satıldı yani önceki yıla göre %20 düşüş var.
2021 yılındaki konut satışlarının %22’si banka kredili satışlar oldu. Yeni projelerdeki arzın kısıtlı olması ve yüksek fiyat artışlarının neticesi olarak satışların yalnızca %31’i yeni konut satışları, %69’u ise ikinci el işlemlerdi.” ifadelerine de yer verdi.
Devletin gayrimenkul sektörünü destekleme kararlılığı sürüyor!
Kürşat Tuncel sözlerine şu şekilde devam etti:
“Kredili alımların azalması nedeniyle konut kredi toplam stoku 180 milyar TL seviyesinde kaldı. Üstelik bu tutarın %60’ı 3 kamu bankası tarafından sağlandı. Bu durum devletin gayrimenkul sektörünü destekleme kararlılığını gösterdiği gibi özel bankaların bu dönemde inşaat ve gayrimenkul alanına biraz soğuk baktıklarını da gösteriyor.
2021 itibariyle Türkiye’de ortalama konut kredisi kullanımı 240.000 TL seviyesinde. Takipteki konut kredisi oranı Türkiye’de ortalama %0,28 iken Kocaeli’nde %0,23 seviyesinde. Kocaeli en fazla kredi kullanan 10 il sıralamasında toplam 8 milyar TL kredi stoku ile 6. sırada geliyor.
Gayrimenkul fiyatlarının artışı kira ve değer artış getirilerinin de yükselmesine sebep oldu. 2021 yılında gayrimenkulde değer artış getirisi %35’lerin üzerinde gerçekleşirken, toplam getiri oranı %40 seviyelerini aştı. Türkiye halen Avrupa’da en yüksek reel getiri sağlayan piyasa konumunda. Ancak ölçülen enflasyon rakamının güvenilirliği yatırımcılar tarafında şüpheyle karşılanıyor.
Gayrimenkul hala Türk halkının %54’ü için ilk yatırım seçeneği olmaya devam ediyor ancak düşen satınalma gücü nedeniyle gayrimenkule ulaşmak giderek güçleşiyor. 2021 GSMH rakamı 745 milyar dolar oldu. Kişi başına gelir ise 2015’deki 11.000 dolar zirvesinden 7.500 dolar seviyelerine düştü.
Ortalama gayrimenkul fiyatı / Ortalama hane halkı yıllık geliri katsayısı 1,5’lardan 2,8’lere yükseldi.
Konut stokların erime hızı 2020 yılında aylık %7’den 2021 yılında aylık %6’lara düştü. Bu gerileme önceki yıla göre gerileyen satış adetlerinin bir sonucu.
Pandeminin ekonomik etkileriyle mücadele etmek için gelişmiş ülkelerde faizlerin düşürülmesi ve para arzının artırılması global gayrimenkul fiyatlarında artışa yol açtı. Bu dönemde Türkiye’de arz kısıtı, düşürülen faizler ve enflasyon etkisiyle ortalama konut fiyat artış oranı 2021 itibariyle nominal %45, reel %9 olarak ölçümlendi.”
“Konut satış fiyatlarında çok ciddi artışlar görülecek”
Ekonomik gidişat ve maliyetlere değinen Kürşat Tuncel şunları söyledi:
“Global ekonomik daralma konut arzının azalmasına ve üretim maliyetlerinin artmasına neden oldu. 2021’in ikinci yarısı için ölçülen inşaat maliyet artışı ise %44 oranındaydı. Yurtiçi ÜFE oranının 2022 başında %106’yı aşmış olması yıl içinde önce inşaat maliyetlerinde sonra konut satış fiyatlarında çok ciddi artışlar görüleceğine bir işarettir.
Ekonomideki toparlanmanın arz tarafına yansıması sınırlı kaldı. Türkiye’de 2017 yılında yıllık 1,4 milyon yapı ruhsatı alınıyorken bu rakam 2020 yılında 500.000’lere kadar düştü. 2021 yılında 600.000 yapı ruhsatı, 500.000 kadar da iskan ruhsatı başvurusu yapıldı ama artış yalnızca %1 kadardı ve hala tarihi zirvelerin çok uzağındayız.
2021 sonu itibariyle MB politika faizi %14 seviyesinde ancak 10 yıl vadeli DT faizi %24, mevduat faizi %17-25 aralığında ve konut kredisi bileşik faizi ise %18-20 seviyelerinde. Yüksek enflasyon nedeniyle faizlerde istenen düşüş sağlanamıyor. Enflasyon düşmeden faizlerin düşmesi mümkün olmuyor.
2021 başında 7,33 TL/Dolar kuru yıl içinde %80 artışla 2022 başında 13,35 TL/Dolar seviyesine ulaştı. Bu hızlı artış enflasyona yansıdığı gibi gayrimenkul fiyatlarında da dengesizliğe yolaçtı. 18 TL/Dolar zirvesinden KKM uygulamasıyla geri dönen kur 2022’ye sakin başladı.
2021 yılında kira endeks artış oranı %25 oldu. Ortalama yatırım geri dönüş süresi ise 21,5 yıldı. 2020 yılında geri dönüş süresi 19,9 yıldı. Kiralarda artışa rağmen konut fiyatları çok daha hızlı arttığı için gayrimenkul yatırımlarında geri dönüş süresi uzamaya devam ediyor.
Türkler için gayrimenkul satın almak giderek güçleşirken yabancıların alımları ilk kez 50.000 adedi aşarak toplam satışların %4’üne ulaştı. 2020 yılında bu oran %2 idi. 2022 yılında da Kanal İstanbul hikayesi ve kurdaki değerlenmeye paralel olarak ilginin sürmesi beklenebilir.”
“Yabancıya gayrimenkul satışının toplam değeri 2021 yılında 5 milyar doları buldu”
Kürşat Tuncel şunlara da değindi:
“Yabancıya gayrimenkul satışının toplam değeri 2021 yılında 5 milyar doları buldu. 2020 yılında bu rakam 4,4 milyar dolardı. Hızlı artan döviz kuru, TL bazında yüksek fiyat artışlarına rağmen yabancı alıcı için gayrimenkul fiyatlarının makul kalmasını sağladı.
Markalı konut talebindeki yabancı etkisi ortalamanın çok üzerinde gerçekleşti. 2021 yılında markalı konut satışlarının %9’u yabancılara yapıldı. Yabancı alımlarının %61’i peşin, %13’ü banka kredili, %26’sı ise senetli alımlardan oluştu. Yıllık satışların %32’si körfez ülkelerine yapıldı.
Yabancıların gayrimenkul talebini ucuz fiyatlara satılan vatandaşlık imkanı da olumlu etkiliyor. Yabancı satışlarının ortalama %24 kadarı vatandaşlık edinimini kapsıyor.
2021 Q3 itibariyle Kocaeli 669 adetle yabancı satışında 10. sırada yeralıyor.
Yerli alıcılar için ise konuta ulaşmak giderek güçleşiyor. Konut satın alma gücü endeksi 2021’de önceki yıla göre %40 azalarak 130’dan 92’ye geriledi. İleriki dönemlerde yüksek gayrimenkul ve kira fiyatları önemli sosyal sonuçlara yolaçacaktır.
Gayrimenkul güven endeksi ise 2020’deki 96,5 seviyesinden 2021’de 87 seviyesine geriledi. Gayrimenkul fiyat beklenti endeksi 2020’de 112 seviyesinden 2021’de 124 seviyesine yükseldi. Bu göstergeler fiyat artışlarının piyasanın moralini bozduğu şeklinde yorumlanabilir. Yakın dönemde fiyat artışlarının istikrara kavuşacağına dair bir emare bulunmuyor.
AVM’lerin sayısı 445’e ulaştı, 2022 yılında 37 yeni AVM açılması bekleniyor. Halen toplam kiralanabilir alan 13,7 milyon m² seviyesinde ki bu 1.000 kişi başına 164 m² kiralanabilir alan anlamına geliyor.
2021 itibariyle AVM ciro endeksi %75, ziyaretçi sayısı endeksi ise %30 artış gösterdi.
2021 sonu itibariyle toplam kiralanabilir ofis alanı 6,5 milyon m² ve boşluk oranı ise %21’ler seviyesinde. 2022 yılında 2,2 milyon m² daha ofis arzı gelmesi bekleniyor.
Kiralama işlemlerinin %32’si MİA içinde gerçekleşti. Prime kira 23-25 dolar/m² arasında, prime getiri oranı ise %7,8 seviyesinde gerçekleşti.”
Lojistik alanında hızlı bir gelişme bekleniyor
Lojistik alanının pandemi etkisi ile hızla bir ivme yakaladığını belirten Kürşat Tuncel, “Lojistik alanında ise 2021 sonu itibariyle toplam kiralanabilir depo alanı 10,5 milyon m² ve boşluk oranı ise %5’ler seviyesinde gerçekleşti. Pandemi etkisinde hızla büyüyen e-ticaret işlemleri nedeniyle bu alanda hızlı bir gelişme bekleniyor.
Endeksa tarafından yayınlanan ticari gayrimenkul fiyat endeksi 2021 başında 179 seviyesinde iken yılsonunda 213 seviyesine ulaştı. Bu yıllık %32 artış anlamına geliyor. İstanbul’da ortalama ticari gayrimenkul fiyatı 8.750 TL/m², Kocaeli’nde ise 4.700 TL/m² oldu.” dedi.
Kürşat Tuncel, Ocak 2022
İnşaat Mühendisi Mithat GÜNEY, PMP YouTube Kanalı
BU KONUYU SOSYAL MEDYA HESAPLARINDA PAYLAŞ
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK DİĞER KONULAR
ZİYARETÇİ YORUMLARI
BİR YORUM YAZ