BETAM 2022 yılı Dördüncü Çeyrek Büyüme Değerlendirmesi yayımlandı!

Bahçeşehir Üniversitesi BETAM 2022 yılı Dördüncü Çeyrek Büyüme Değerlendirmesi yayımlandı. Nitekim net ihracattan büyümeye negatif katkı devam ediyor.

BETAM 2022 yılı Dördüncü Çeyrek Büyüme Değerlendirmesi Yönetici Özeti

Bahçeşehir Üniversitesi BETAM 2022 yılı Dördüncü Çeyrek Büyüme Değerlendirmesi yayımlandı. Zira TÜİK’e göre Türkiye ekonomisi 2022 yılının son çeyreğinde yüzde 3,5 büyüdü. Böylelikle 2022 yılı büyümesi %5,6 olarak gerçekleşti. Bu çeyrekte büyümeye en büyük katkı 9,1 yüzde puan ile özel tüketimden geldi. Bir önceki çeyrek 0,7 yüzde puan olan dış ticaret katkısı bu çeyrekte eksi 5,7 yüzde puan olarak gerçekleşti. Stok değişimi büyümeyi 1,8 yüzde puan düşürdü.

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış serilere göre ise Türkiye ekonomisi üçüncü çeyrekten dördüncü çeyreğe yüzde 0,9 büyüdü. Çeyreklik büyümeye özel tüketim 3,1 yüzde puan pozitif katkı yaparken, dış ticaret 2,0 yüzde puan negatif katkı yaptı. Stok değişimi çeyreklik büyümeyi 1,2 yüzde puan aşağı çekerken yatırımlar ise 1,0 yüzde puan yukarı çekti.

Özel Tüketimde artış sürüyor

2022 yılının dördüncü çeyreğinde özel tüketim yıllık yüzde 16,1 artarak büyümeye 9,1 yüzde puan katkı yaptı (Tablo 1).

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış rakamlara baktığımızda ise özel tüketimin yüzde 4,9 artarak çeyrekten çeyreğe büyümeye 3,1 yüzde puan katkı yaptığını görüyoruz (Tablo 2).

Yatırımlarda ılımlı artış

Yatırım harcamaları bu çeyrekte yıllık bazda yüzde 2,6 artarak büyümeye 0,7 yüzde puan katkı yaptı. Çeyreklik bazda ise bir önceki çeyreği kıyasla yüzde 3,7 artarak büyümeyi 1,0 yüzde puan yukarı çekti (Tablo 1 ve Tablo 2).

Stoklar erimeye devam etti

Stok değişimlerinin yıllık büyümeyi baskılamaya devam ettiğini görüyoruz. Stok değişimlerinin yıllık büyümeye katkısı eksi 1,8 yüzde puan (Tablo 1), mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış veriye göre ise çeyreklik büyümeye katkısı eksi 1,2 yüzde puan olarak gerçekleşti (Tablo 2).

Aslında stok değişiminin katkısı son iki senedir neredeyse düzenli olarak negatif oldu. Bunun anlamı harcama yönüyle hesaplanan GSYH artış oranının üretim yöntemi ile hesaplanan GSYH artış oranından daha yüksek olması. Harcamalardaki hızlı artışı bugüne kadar olan notlarımızda pandemi döneminde biriken stokların erimesine ve enflasyon sebebi ile öne çekilmiş harcamaların hızlıca artmasına bağladık.

Doç. Dr. Orhan Karaca’nın dikkat çektiği üzere bu açıklamalara ek olarak bir üçüncü açıklama da mümkün.[2] Eğer tüketim harcamaları için kullanılan fiyat deflatörü gerçekte olduğundan daha düşük hesaplanırsa reel tüketim artışı da olduğundan daha yüksek olacaktır. Bununla birlikte bir noktanın altını çizmemiz gerekiyor. Tüketim deflatöründeki olası hatanın esasen üretim yöntemiyle hesaplanan reel GSYH artışına etki etmediğini sadece tüketim artışını olduğundan daha yüksek göstereceğini hatırlatmak isteriz.

Dış ticaretten büyümeye negatif katkı

2022 yılının dördüncü çeyreğinde yıllık bazda ihracat yüzde 3,3 azalırken ithalat yüzde 10,2 arttı. İthalattaki artışın hızlanması, bir önceki çeyrek 0,7 yüzde puan olan dış ticaret katkısının bu çeyrek -5,7 yüzde puana düşmesine neden oldu (Tablo 1). Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış rakamlara bakıldığınsa ise ihracatın yüzde 1,3 azaldığını, ithalatın ise yüzde 4,1 arttığı görülmektedir. Bu durum dış ticaretin çeyrekten çeyreğe büyümeyi 2,0 yüzde puan baskılamasına yol açmıştır (Tablo 2).

Kamu harcamaları arttı

2022 yılının dördüncü çeyreğinde kamu harcamaları yüzde 9,0 artarak yıllık büyümeye 1,2 yüzde puan katkı yaptı (Tablo 1). Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış rakamlara göre kamu tüketimi değişmedi (Tablo 2).

Büyümenin geleceği

2022 yılı dördüncü çeyreğinde büyümeye esas katkı tüketim harcamaları ve kamudan geldi. Stok değişimi ve dış ticaretin katkısı ise negatif oldu. Durağan seyreden kurlar sebebi ile yakın gelecekte ihracat katkısının pek büyük olmayacağı öngörülebilir. Özel tüketimin 2023 yılının ilk yarısında seçim sebebi ile artmaya devam edeceğini bekliyoruz. Fakat yılın geri kalanında aynı ritmini koruyamayacağını söyleyebiliriz.

6 Şubat Kahramanmaraş depremlerinin sosyoekonomik etkilerinin muazzam olması şaşırtıcı olmayacaktır. Depremin yol açtığı maddi ve manevi kayıplar ile deprem sonrası yaşanan iç göç sebebi ile ekonomik büyümenin etkilenmemesi mümkün değil. Depremden etkilenen illerde olumsuz etkilerin büyüklüğü kamunun alacağı kararlar ve teşvikler ile belirlenecek.

2022 Yılı Dördüncü Çeyrek Yapı İzin İstatistikleri verilerine göre son 3 ayda Yapı Ruhsatı verilen bina sayısı yüzde 11,3 azaldı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2022 Yılı Dördüncü Çeyrek Yapı İzin İstatistikleri verilerini yayınladı. Buna göre, Ekim-Aralık 2022 arası Yapı Ruhsatı verilen yapıların bina sayısı yüzde 11,3 azaldı. Diğer yandan yılın Dördüncü 3 ayında yapı ruhsatı verilen daire sayısı yüzde 2,1 ve yüzölçümü yüzde 7,1 oranında azaldı.

İnşaat Mühendisi Mithat GÜNEY, PMP YouTube Kanalı

Dünya genelindeki İnşaat Projeleri, Şantiye Görüntüleri, Gayrimenkul Sektörü ve Profesyonel Proje Yönetimi ile ilgili videoları İnşaat Mühendisi Mithat GÜNEY, PMP YouTube kanalında bulabilirsiniz.

Kaynak; https://betam.bahcesehir.edu.tr/2023/03/buyume-degerlendirmesi-2022-4-ceyrek/

[1] Ozan Bakış, Betam, ozan.bakis@eas.bau.edu.tr

[2] Hamza Mutluay, Betam, hamza.mutluay@eas.bau.edu.tr

Düzenleyen; İnş. Müh. Mithat GÜNEY, PMP